dinsdag 7 juni 2011

Het ongepast gebruik van het woord 'Proficiat'.


Met het risico dat ik me met deze blog weinig populair maak...

Ik stel me soms vragen bij het foutief gebruik van het woord 'proficiat'. Onlangs was het weer van dat: Toen ik telefonisch aan de verkoper liet weten dat we een bepaalde auto zouden leasen, was zijn antwoord 'proficiat'. Dat had ik niet zien aankomen (ik vond het precies een onlogische inbreng in het gesprek) en antwoordde dan ook niet direct. Aangezien het stil bleef aan mijn kant van de lijn, begon hij dan ook maar over iets anders.

Waarom zei die man nu 'proficiat', vraag ik me af? Het woord lijkt me gepast voor situaties waarin iemand een resultaat bereikt door een bijzondere inspanning te doen, maar een auto kopen, dat kan toch iedereen? Niet? Ik had toch niets bijzonders gepresteerd?

De autobranche is niet de enige sector waarin het woord foutief wordt gebruikt. Dagdagelijks zegt men dikwijls 'proficiat', terwijl je eigenlijk andere dingen wil zeggen. Een aantal voorbeelden:
  • Huwelijk: Je zegt 'proficiat', maar je denkt: 'Eigenlijk heb je nog niets gepresteerd, kameraad. Iemand trouw beloven is niet moeilijk. Iemand trouw zijn, da's een ander paar mouwen. Ik zou u veel liever succes, moed en volharding toewensen.'
  • Kersverse papa: Je zegt 'proficiat', maar je denkt: 'Een kind maken is niet zo moeilijk. Nu begint het pas: Gedaan met de lol. Mijn deelneming alvast.'
  • Verjaardag: Je zegt 'Proficiat', maar je denkt: 'Ocharme, nog een beetje ouder.'

Omgekeerd gebeurt het dikwijls dat iemand een proficiat verdient, maar deze dan niet krijgt. Ik denk bijvoorbeeld aan volgende situaties:
  • Grote en moeilijke opdracht tot een goed einde gebracht: Je verwacht 'proficiat', maar je hoort: 'Ach, dan ga je de komende weken eindelijk weer wat tijd voor mij en je zoon kunnen maken...'
  • Dodentocht uitgelopen: Je verwacht 'proficiat', maar je hoort 'Waarom doe je dit nu eigenlijk. Was dat nu plezant ofzo?'
  • Je behaalt onderscheiding: Je verwacht 'proficiat', maar je hoort 'Oei, dan heb je eigenlijk teveel geleerd... Met wat minder punten was je er ook door geweest.'

Soit, zo zijn de sociale geplogenheden nu eenmaal. Ik zal ze niet veranderen, maar het wringt soms een beetje.

En ik zal iedereen die dezer dagen trouwt, verjaart of kinderen koopt in mijn omgeving met evenveel plezier feliciteren. Ik ben uiteindelijk reuzeblij dat ik naar het feest mag komen.

De semantische discussies over de talige finesses van het gebruik van het woord 'proficiat' zal ik bewaren voor deze blog.

4 opmerkingen:

Bjorn zei

Proficiat met uw blog stukje, je verjaardag, je dodentocht, je vaderschap, je ondernemerschap, ...
Proficiat om er te zijn en je bijdrage te leveren aan wat we in vaktaal "sociale bijdrage" noemen, tot op het trouwfeest.

Anoniem zei

Dag Bjorn,

Dank voor je 'proficiats'. Ik kijk er al naat uit je vanavond op het trouwfeest te zien. Ik zal u dan terug-proficiateren :-).

Groetjes,

Michael

Anoniem zei

Is het niet zo dat 'Proficiat' iets betekent in de zin van 'het ga je goed'? Dan is het toch juist heel toepasselijk bij een huwelijk of een geboorte, want je wenst hen dan veel succes met hetgeen de toekomst hen nog te bieden heeft..

Michael Tack zei

Ik weet het niet goed... Zeg je dan niet eerder 'succes'? Dat lijkt me meer toekomstgericht en proficiat gericht op het verleden? Of is dat nu echt haarkloverij?